Teze-Tez Sidiyə Getmə. Sistit Əlamətləri. Sistit Nədir? Müalicəsi Necə Aparılır?
Sistit sidik kisəsinin iltihabıdır. Bakterial infeksiya sistitin ən çox yayılmış səbəbidir. Sistitin tipik simptomlarına yanma hissi və sidik saxlaya bilməmək daxildir. Bu vəziyyət ən çox qadınlarda müşahidə olunur, sistit uşaqlarda və kişilərdə nadir hallarda rast gəlinir. Əksər hallarda sistitin simptomları heç bir müalicə olmadan belə 2-3 gün ərzində yox olur. Ancaq bəzi hallarda simptomlar ağırlaşmalara səbəb ola bilər.
Sistit nədir və sistitin səbəbləri nədir?
Sistit sidik yollarının infeksiyaları arasında ən çox yayılanıdır. Bu vəziyyətdə, sidik kisəsinin iltihabı, şişməsi və qıcıqlanması görünür. Həyati təhlükəsi olmasa da, xəstənin həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir. İnfeksiyanın böyrəklərə keçməsinin qarşısını almaq üçün sistitin müalicəsi tez bir zamanda planlaşdırılmalıdır.
Sistitin Əlamətləri Hansılardır?
Sistitin simptomları müxtəlif xəstəliklərdən də yarana bilər. Bu simptomlardan birinin və ya bir neçəsinin yaşandığı hallarda həkimə müraciət etmək və əsl səbəbi müəyyən etmək vacibdir.
Sistitin simptomları adətən aşağıdakılardır:
- Sidik ifrazında yanma və tez-tez sidiyə getmə
- Ani sidik ehtiyacı , sidik olduğunu hiss etmək
- Qasıq ağrısı
- Sidikdə qanın görünməsi
- Sidik tünd rəngdə və pis qoxuya malik ola bilər.
- Qarın ağrısı və ürəkbulanma (qabaqcıl hallarda)
Uşaqlarda sistitin simptomları;
Uşaqlarda sistitin simptomları böyüklərdəki kimi aydın olmaya bilər. Uşaqların böyüklər kimi şikayətlərini açıq şəkildə ifadə edə bilməmələri sistit diaqnozunu çətinləşdirə bilər.
Uşaqlarda sistitin simptomları adətən; yüksək hərarət, halsızlıq, iştahsızlıq və qusma kimi şikayətlərlə ortaya çıxa bilər.
Sistitin Yaranmasına Səbəb Nədir?
Sistitin səbəbləri arasında müxtəlif faktorları saymaq olar. Ancaq ümumiyyətlə sistitin səbəbi bakterialdır. Normalda bağırsaqlarda və həzm sistemində olan zərərsiz bakteriyalar sidik kisəsinə çatır və sistitə səbəb olur. Escherichia coli (E. coli) bakteriyaları ən çox sistitə səbəb olur.
Bakterial sistitlə yanaşı, sidik kisəsinin zədələnməsi və ya qıcıqlanması da sistitə səbəb ola bilər.
Ümumiyyətlə qeyri-bakterial sistitin səbəbləri aşağıdakılardır:
- İnterstisial sistit: Ağrılı sidik kisəsi sindromu kimi də tanınan interstisial sistit, səbəbi bilinməyən sidik kisəsinin xroniki, steril iltihabi xəstəliyidir. Adətən qadınlarda müşahidə olunan interstisial sistitin diaqnozu və müalicəsi çətin ola bilər. İnterstisial sistit infeksiyadan qaynaqlanmır, lakin onun simptomları sidik kisəsi infeksiyası kimi hiss edilə bilər.
- Bəzi dərmanlar, xüsusilə də kemoterapi müalicəsi, sidik kisəsinin iltihabına , sistitə səbəb ola bilər. Eynilə, radiasiya terapiyası sistitin səbəbləri arasında sayıla bilər.
- Sidik kateterləri və sidik kisəsi boruları kimi kateterlərin uzun müddət istifadəsi iltihaba səbəb olacaq və sistitə səbəb olacaq toxuma zədələnməsinə səbəb ola bilər.
- Aktiv cinsi həyat sistitin yaranma riskini artırır.
- Genital bölgənin təmizlənməsi. Xüsusilə qadınlarda cinsiyyət orqanının arxadan önə doğru silinməsi sistitə səbəb ola bilər.
- Doğuşa nəzarət üçün diafraqmanın istifadəsi.
- Sidik kisəsi daşları, prostat vəzinin böyüməsi və ya hamiləlik kimi səbəblərdən ötəri sidik kisəsinin tam boşalmaması vəziyyətləri sistitin səbəblərindən ola bilər.
- Menopoz zamanı estrogen çatışmazlığı sistitə səbəb ola bilər.
- Diabet xəstələrinin sidikdə yüksək şəkər səviyyəsi sistitə meylli ola bilər, çünki bu, bakteriyaların çoxalması üçün yaxşı bir mühit təmin edə bilər.
- Ətirli sabun və ya köpüklü vanna kimi qıcıqlandırıcı kimyəvi maddələrdən istifadə sistitə səbəb ola bilər.
Sistitin Dioqnozu Necə Qoyulur?
Sistitin bir və ya bir neçə əlamətinin (sidiyə getmə tezliyinin artması, sidik ifrazı zamanı yanma, sidiyin son hissəsində yanma, ağrı, dolğunluq hissi və sidiyə çıxdıqdan sonra natamam rahatlama) mövcud olduğu hallarda mütəxəssis uroloqa müraciət edilməlidir. . Sistit diaqnozu həkim müayinəsi və sadə bir sidik analizi ilə asanlıqla qoyula bilər.
Xüsusilə təkrarlayan sistit zamanı istifadə ediləcək antibiotikin təyin edilməsi üçün onu törədən mikrobun növünün müəyyən edilməsi vacibdir.
Ümumiyyətlə, sistit diaqnozunda rentgenoloji görüntüləmə üsullarından istifadə edilmir. Ultrasəs və digər radioloji müayinələr şişləri və ya struktur anomaliyalarını müəyyən etmək üçün istifadə edilə bilər, xüsusən də sistit əlamətlərinə baxmayaraq infeksiya aşkar edilə bilməz. Təkrarlanan və xroniki sistitdə sistoskopiya (kamera sistemi ilə sidik kisəsinə baxmaq) tələb oluna bilər.
Sistitin diaqnozu üçün həm fiziki müayinə, həm də laboratoriya testləri lazımdır. Fiziki müayinə xəstənin ətraflı tarixinin alınmasını əhatə edir. Sidiyə getmə tezliyi, gecə sidiyə getmənin tezliyi, ağrının növü və yeri haqqında təfərrüatlar əldə edilir. Həmçinin, tibbi tarix sorğulanır, çünki diabet kimi əsas xəstəlikləri və istifadə olunan dərmanları başa düşmək xəstəliyin səbəbini anlamaq üçün vacibdir.
Laboratoriya testlərinə də daxildir:
Tam Sidik Müayinəsi (CUE): Sidik analizi diabet və ya böyrəklə əlaqəli infeksiyalar kimi əsas xəstəliklərin diaqnozuna kömək edir. Sidik nümunəsinin müayinəsi qan hüceyrələrini, epitel hüceyrələrini, zülalları, ketonları, irinli hüceyrələri yoxlamaq və qlükoza səviyyəsini ölçmək üçün aparılır.
Sidik Kültürü: Bu test sistitə səbəb olan bakteriyaların növünü anlamaq üçün sidik nümunəsinin mikroskopik müayinəsini əhatə edir. Bu, həkimə infeksiyanı müalicə etmək üçün ən uyğun antibiotik terapiyasını təyin etməyə kömək edir.
Sistoskopiya: Bu prosedurda kiçik kameralı nazik boru olan sistoskop uretradan sidik kisəsinə keçirilir. Bu, hər hansı bir infeksiya əlamətlərini yoxlamaq üçün sidik yollarını vizuallaşdırmağa kömək edir.
Ultrasəs: Bu prosedurda sidik kisəsi və sidik yollarının digər sahələri, şişlər kimi anormal böyümələri yoxlamaq üçün ultrasəs istifadə edərək araşdırılır.
Bal ayı sistit nədir?
Balayı sistiti; Cütlüyün ilk dəfə intim əlaqəyə başladığı və ya uzun fasilədən sonra yenidən başlayan infeksiya növünə verilən gizli addır. Hər növ sidik yolu infeksiyası kimi, bal ayı sistitinə də adətən bakteriyalar səbəb olur.
Hamiləlik Zamanı Sistit
Hamiləlik qadının bədənində sidik yollarının infeksiyası (UTI) ehtimalını artıran çoxsaylı dəyişikliklərə səbəb olur. Hormonal və mexaniki dəyişikliklər sidik durğunluğunu və vezikoureteral reflü artıra bilər. Bu dəyişikliklər, onsuz da qısa olan uretra (qadınlarda təxminən 3-4 sm) və şişkin qarın səbəbiylə gigiyena çətinliyi ilə yanaşı, sidik yollarının infeksiyalarını hamiləlik dövründə ən çox yayılmış bakterial infeksiyaya çevirməyə kömək edir. Hamiləlik zamanı sidik ifrazının pozulmasına sidik yollarının infeksiyası da səbəb ola bilər. Hamiləlik dövründə müalicə olunmamış infeksiya; pielonefrit həm döl, həm də ana üçün risklər, o cümlədən vaxtından əvvəl doğuş, aşağı doğum çəkisi və perinatal ölüm hallarının artması ilə əlaqələndirilir.
Sistit dərmanı və sistitin müalicəsi
Bakterial sistit əsasən antibiotiklərlə müalicə olunur və dərman seçimi test nəticələrindən asılıdır. Sistit müalicəsi xəstəliyin əlamətlərinin daha da inkişafını dayandırmağa yönəldilmişdir. Cərrahiyyə sistit üçün qeyri-adi bir müalicədir. Bu, əsasən sidik reflü, interstisial sistit və digər struktur anormallıqlar kimi əsas şərtləri müalicə etmək üçün edilir.
Müxtəlif həyat tərzi dəyişiklikləri də sistitin müalicəsinə kömək edir:
-Bol su içmək infeksiyadan mümkün qədər tez qurtulmağa kömək edir.
-Spermisid kimi kimyəvi maddələrlə təmasdan qaçınılmalıdır.
-Portağal və limon kimi C vitamini ilə zəngin qidaların qəbulu infeksiya ilə mübarizə aparmağa kömək edir.
-Zoğal suyu içməklə sidik yollarının infeksiyasına səbəb olan bakteriyaları təbii şəkildə məhv edə bilərsiniz.
Sistitin Qarşısını Necə Almaq Olar?
Sistit həmişə qarşısını almaq mümkün olmaya bilər, lakin müəyyən tədbirlər görmək sistitin qarşısını almağa kömək edə bilər:
-Gigiyena qaydalarına əməl etməyinizə əmin olun.
-Gün ərzində tez-tez su içməyi unutmayın.
-Müntəzəm aralıqlarla sidiyə getməyi vərdiş halına salın.
-Seksdən əvvəl və sonra sidiyə getməyi vərdiş edin.
-Cinsi əlaqə zamanı sürtkü yağından istifadə etməyə çalışın.
-Gigiyenik olmayan və dar alt paltarlarından çəkinin.
-Hər idrar zamanı sidik kisəsinin tamamilə boş olduğundan əmin olun.
-Sidik kisəsi iltihabı kimi sidik yolları infeksiyasının təkrarlanması çox yaygındır. Müntəzəm olaraq dərman qəbul etmək və həkimə müraciət etməklə sidik yollarında infeksiyanın təkrarlanmasının qarşısını almaq olar.
Evdə Sistiti Necə Müalicə Etmək Olar?
Sistiti aradan qaldırmağa kömək edəcək variantlar istəyirsinizsə, cəhd edə biləcəyiniz bəzi ev müalicəsi var.
Soda və ya çörək soda sidikdə turşu səviyyəsini azaltmağa və ağrıları aradan qaldırmağa kömək edə bilər. Bir stəkan suya bir qaşıq soda qarışdırıb içə bilərsiniz. Bu yolla sidiyinizi daha az turşu edə bilərsiniz. Ancaq yüksək təzyiq kimi xroniki xəstəlikləriniz varsa, bu üsuldan uzaq durmağınızı tövsiyə edirik.
Bir çox qadın bir infeksiyaya yoluxduqda zoğal suyu içir, lakin zoğalın vəziyyəti müalicə etdiyini göstərən az dəlil var. Zoğal suyu içmək sizə kömək edirsə, onu içməyə davam edin. Zoğal şirəsindəki C vitamini immunitet sisteminizə çox lazım olan təkan verir və bu, infeksiyaya səbəb olan infeksiya ilə daha sürətli mübarizə aparmağa kömək edə bilər.
Sağlam Qalın
