za qəbul etdikdə o zəhərli, az doza qəbul etdikdə müalicəvidir. Azərbaycanda zirinci qurudub əzərək kabab yeyərkən sumax kimi istifadə edirlər.
Zirincin preparatları qaraciyər və ödyolları və öddaşı xəstəliklərində və uşaqlıqdan qan axanda istifadə edilir. Zirincin meyvələri iştahanı açır, susuz
əkər qamışının suyu qocalar üçün münasibdir, təmiz qan yaradır və sümükləri bərkidir. Qırqovul əti, kabab, noxud, üzüm, püstə, turp, kahı, şirin tut, təzə pendir təmiz qan yaradır. Innab, dələmə, çiyələk yemək iltihaba qarşı faydalıdır, qanı təmizləyir. Qanı durulaşdırmaq üçün kahı, sarımsaq, qarpız
ək olmaz.
Bal sağlamlığı möhkəmləndirməklə yanaşı, cinsi fəaliyyəti gücləndirir, onu tənzimləyir. Kabab və kükü, sərcə və bildirçin əti, kərə yağı və qaymaq, bir sıra mürəbbələr (albalı, cırhavuc, yerkökü, qabaq və qoz mürəbbələri), şəkər və kişmiş cinsi həvəsi gücləndirir. Bu zaman zirəni istiot
malikdir. Naxçıvan mətbəxində parça bozbaş, küftə bozbaş, çölmək pitisi, bozartma, çığırtma, dolma, kabab, xaş, əriştə, umac və s. geniş rast gəlinir. Burada yeməklərin şahı plov hesab edilir.[57]
İqlim
Köppen iqlim klassifikasiyasına görə, Naxçıvan şəhəri kontinental, yarımsəhra iqli
ağına bir ceyran çıxdı. Kəməndinən bı ceyranı diri tutdu, gətirdi əvə. Əvdə ceyranın başın kəsdilər kabab elədilər, yedilər, içdilər, axşam yatdılar. Səhər açıldı. Bı getdi genə ova. Tülkü öz-özünə dedi:
İbrahim o saat ox-yayın götürdü, bir neçə maraldan-ceyrandan, kəldən vurub gətirdi, kabab eləyib yedilər. Müxtəsər, hər gün bu dev bir çöl heyvanı yeyirdi. Qırx gündən sonra dev hala gəlib dedi:
oşun götürüb çölə çıxdı. Su tapılmayan bir yerdə çadır qurdular. Məlik Ducar gedib ovladı: durdular kabab bişirməyə. Padşah Məlik Ducarın xörəyinə o qədər duz qatmışdı ki, ta yemək olmurdu. Məlik Ducar kababdan bir-iki tikə yeyib, gördü ki, susuzluqdan alışıb yanır, dedi:
aydalıdır.
Bu xəstəliyi olanlar üçün ən yaxşı qida maddələrindən biri yeralmasıdır. Onlar kartofu kabab kimi və ya buxarda bişirib yeyə bilərlər. Vəzəri, xiyar işlətmək də faydalı vasitələrdir. Qoz, fındıq və püstə şəkər xəstələri üçün xeyirli hesab edilir.
Xəstələrin şəkərə olan ehtiyacını tə”m
1. Bolqar bibərlərini bütov ya qazın üstündə çevirə-çevirə kabab edin, ya manqalda, ya da sobada bişirin – Qabığı bir az qaralanda və bibərlər azacıq yumuşalanda bibərlər hazırdır. Diqqət! Bibərləri çox bişirməyin, yoxsa xəşilə dönər. Bİbərlər bir az bişməli,