ezliklə Yaxın və Orta Şərq ölkələrinə yayılaraq müasirlərinin diqqətini cəlb etmişdir. Bədxah saray şairlərinin haqsız hücumlarına məruz qalan Xaqani Şirvani 1156-cı ildə Məkkəyə ziyarət bəhanəsi ilə Şirvanı tərk etməyə məcbur olmuşdu. Xaqani Şirvani gizli surətdə Şirvandan getməyə cəhd göstərmiş, l
icilər, ruslar və almanlar da ona maraq göstərir, bəziləri bu dili öyrənməyə başlayır. Məsələn, rus şairləri Lermontov, Bestujev-Marlinski, alman şərqşünası Bodonştedt. Sonuncusu XIX əsr Azərbaycan şairi Mirzə Şəfidən Azərbaycan dilini və onun şeirlərini almancaya tərcümə edərək Berlində ayrıca kita
Mühəmməd Peyğəmbərin (s) adının əbcəd ekvivalenti də üst-üstə düşür (92 ədədi). Buna görə də, sufi şairləri öz əsərlərində bir qayda olaraq, «aman» sözü ilə İslam Peyğəmbərini haraya çağırırdılar.
Bəzi sözlərin əbcəd hesabı ilə yuvarlaq ədədə uyğun olması həmin sözlər haqqında mistik təsəvvürləri
və müəllimlərin təsiri ilə Cabbarlıda ədəbiyyata həvəs daha da qüvvətlənir və o, Azərbaycan və rus şairlərini mütaliə etməklə bərabər özü də yazmağa başlayır.
Cəfərin əlyazmaları içərisində hələ tamamilə bitməmiş, məktəbli xətti ilə yazılmış bir neçə şeir, hekayə, opera mətni və hətta roman da v
, lazımi dərəcədə bilik əldə etdiкdən sоnra müntəzəm surətdə mütaliə ilə məşğul оlmuşdur. Dahi şərq şairlərin ələ düşən nadir kitabları, qiymətli əlyazmaları Xurşudbanunu klassik ədəbiyyata bağlamışdır.
Natəvanın dünyagörüşünün, bədii zövqünün fоrmalaşmasında yaxın və uzaq qоhumlarının əməyi az о
n dili müəllimi olan Mirzə Şəfi nə vaxtsa onun şerlərinin dünyanın ən yaxşı tərcüməçiləri və Avropa şairləri tərəfindən, demək olar ki, bütün dillərə çevriləcəyini, sözlərinə çoxlu bəstələr yazılacağını ağlına da gətirə bilməzdi. Ancaq hər şey məhz bir təsadüf üzündən baş verdi. Bütün bunlar Rusiya
təyə diqqət lazımdır ki, Hacı Zeynalabdin “Səyahətnameyi İbrahim bəy” kitabını yazan zaman, İsfahan şairlərinin əncüməni-nişat ocağında “Bazgəşt-ədəbi (ədəbi qayıdış)” müzakirələri artıq şiddətlə idamə taxırdı və məqsəd bu idi ki, İran şairləri ünsüri-fərruxi (İranda Xİ miladi əsrinin şairləri) səpk
Alim müxtəlif illərdə Məhsəti, Nəsimi, Xətai, Füzuli, Saib, Qövsi, Vidadi, Vaqif və başqa görkəmli şairlərin əsərlərini dəfələrlə nəşr etdirmişdir. Bu sahədəki axtarışları, klassik irslə yaxından tanışlığı, əlyazmalarla işləmək səriştəsi sayəsində mətnlər üzərində təshihlər aparır, sözlük və şərhlə
sı heç bir tərtib prinsipinə sığışmır. Antologiyanın ən böyük qüsuru isə ayrı-ayrı aşıqlar və ya el şairləri ilə aşıq dastanlarındakı qəhrəmanların qarışdırılması və bir arada verilməsi idi. Sonralar bu məsələnin üzərinə qayıdan professor M.H.Təhmasib tarixi təcrübəni təhlil edərək yazırdı: "Bizcə,
