vardır. Ayənin geri qalan hissəsi isə yuxarıdakı “dönüşdürücü ilk örnək” mənasındadır.
Yenə Əhzab surəsinin 52-ci ayəsində “Bundan sonra sənə həlal olmaz” deyilərək çox evlilik yolu bağladılmışdır. Artıq çox evliliklər arxada qalxmışdır. “Bundan sonra” istiqamət tək evliliyə doğru olacaq. Çünki Pe
iklərinin əksinə olaraq deyə bilərik ki, Allah Təala bütün nəbilərə Kitab və Hikmət vermişdir. Ənam surəsinin 83-cü və ondan sonra gələn ayələrdə Nuhdan İsaya qədər 18 nəbinin adı sayılmış və belə buyurulmuşdur: "Onların atalarını, soylarını və qardşlarını da seçdik: Onlara doğru yolu göstərdik."
u adı ilə anılmışdır.
Surə Məkkə dönəminin ilk illərində enmişdir. Məşhur tərtiblərdə surəni Abəsə surəsinin arxasına yerləşdirmişlər. Bu da ən tez 4-cü ildə nazil olduğu qənaətini dəstəkləyir. Bizim qənaətimizə görə isə surə daha əvvəl nazil olub. Xəttabi, səhabələrin surələri sıraladıqlarında, Qə
u adı ilə anılmışdır.
Surə Məkkə dönəminin ilk illərində enmişdir. Məşhur tərtiblərdə surəni Abəsə surəsinin arxasına yerləşdirmişlər. Bu da ən tez 4-cü ildə nazil olduğu qənaətini dəstəkləyir. Bizim qənaətimizə görə isə surə daha əvvəl nazil olub. Xəttabi, səhabələrin surələri sıraladıqlarında, Qə
ər-övladlar tapa biləydim.» Və əlavə etmişdir: «Əgər istəsəm, cəmi yeddi ayədən ibarət olan Fatihə surəsinintəfsiri ilə 70 dəvəni yükləyərəm.»
Bir gün Elm və Hikmət qütbü Həzrəti-Əli atını minməyə hazırlaşarkən, bir ayağı yerdə, o biri ayağı üzəngidə olduğu halda bir yəhudi riyaziyyatçı ona: «
əyib buyurdu: "Məgər ibadət məqsədi ilə ikicə gecə oyaq qalmaq çox çətindirmi?".
Beləliklə, "Qədr" surəsinin 2-ci ayəsində Allah-təala məlum bir həqiqəti bir daha insanlara xatırladır: "Sən nə bilirsən ki, Qədr gecəsi nədir?".
Əvvəla, insan Qədr gecəsinin hansı gecə olduğunu dəqiq bilmir. İkincisi
etməsəydi, ən pis insanları çıxmaq şərti ilə heç kim zina etməzdi” (Təfsirüt-Təbəri, VI, 588, Nisa surəsinin 24-cü ayəsinin təfsiri; Əbdürrəzzaq Sənani. Əl-Müsənnəf, 14029-cu hədis; Müttəqi Hindi. Müntəxəbü Kənzil-ümmal (Müsnədü Əhməd ibn Hənbəlin haşi¬yəsində nəşr olunub, VI, 405) və s. mənbələr).
arədir. Çünki Quranın özündə bir neçə yerdə Quran "zikr" adı ilə qeyd olunmuşdur. Məsələn, "Təkvir" surəsinin iyirmi yeddinci ayəsində deyilir: "O, [Quran] aləmlər [bütün insanlar və cinlər] üçün ancaq bir zikrdir [öyüd-nəsihətdir]." Belə olduqda isə ayənin mənası "Biz kitabdan [Tövratdan] sonra Zəb
ğəmbər (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə buyurur:
“kim gecə vaxtı əl-Bəqərə surəsinin son iki ayəsini oxuyarsa, bu ona kifayət edər”.
{آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مِن رَّبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَمَلآئِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لاَ نُفَرِّق
n əlli hökm çıxarmışdır;
bu əsər təfsir və gözəl əxlaqa dair təlim-tərbiyə vasitəsidir. Bu, “Əraf” surəsinin “Sən bağışlama yolunu tut, yaxşı iş görməyi əmr et və cahillərdən üz döndər” (Əraf, 7/199. (F.S.) ayəsinin təfsirində aydın görünür.
Məhz bu özəlliklərinə görə, Quranın şərhinə dair bir ki
